Trong cuộc sống hằng ngày, hormone tuyến giáp là tuyến nội tiết đóng vai trò hết sức quan trọng cho sự phát triển nhận thức thần kinh, tăng trưởng và trao đổi chất ở các độ tuổi phát triển. Tuy nhiên, khi có sự rối loạn chức năng tuyến giáp, nghĩa là tình trạng tăng quá mức lượng hormone tuyến giáp sẽ dẫn đến bệnh cường giáp. Hiện nay bệnh lý này có xu hướng lan rộng và phát triển mạnh, nếu không được phát hiện, điều trị và kiểm soát tốt sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho người bệnh.
Cường giáp trong tiếng La Tinh: hyperthyreosis, là một tình trạng bệnh lý trong đó sự tổng hợp và tiết quá nhiều hormone tuyến giáp (Triiodothyronine – T3 và / hoặc Thyroxine – T4) vào máu nhiều hơn so với sự cần thiết của cơ thể. Biến chứng của cường giáp hay gặp và cũng khá nguy hiểm đó là nhiễm độc giáp. Nhiễm độc giáp là một hội chứng gồm tập hợp các dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng do hoạt động quá mức của hormone tuyến giáp trong các mô. Bệnh Graves (GD) là một dạng cường giáp tự miễn dịch liên quan đến sự hiện diện của các tự kháng thể kích thích thụ thể hormone kích thích tuyến giáp (TSH) (TRAb).
Ảnh mình họa Bệnh cường giáp.
GD chiếm 60–80% của tất cả các dạng cường giáp ở trẻ em và thanh thiếu niên, theo một số nguồn, có thể đây là nguyên nhân của hơn 95% các trường hợp cường giáp. Do đó, nó có thể được coi là gần như đồng nghĩa với cường giáp thời thơ ấu và thanh thiếu niên. Tỷ lệ mắc bệnh GD thay đổi giữa các quốc gia và có thể đang tăng lên với tỷ lệ mắc hàng năm là 1 trên 10.000 thanh thiếu niên ở Anh. Trong toàn bộ dân số trẻ em Hoa Kỳ, căn bệnh này xảy ra với tỷ lệ 1: 10.000, so với 1: 1000 ở người lớn. Sự khởi phát GD thường xảy ra ở tuổi vị thành niên và trẻ em gái bị ảnh hưởng thường xuyên hơn 3-4 lần so với trẻ em trai (nhỏ hơn 4 tuổi, không có sự phụ thuộc / chiếm ưu thế về giới tính).
Nguyên nhân phổ biến thứ hai của cường giáp là viêm tuyến giáp tự miễn dịch (AIT), với giai đoạn cường giáp của nó được gọi là nhiễm độc giáp. Cả hai nguyên nhân hàng đầu đều có nguồn gốc từ sự tự miễn dịch của cơ thể. Nó ngược lại với các dạng cường giáp tiềm ẩn còn lại, có nguồn gốc không tự miễn dịch, hiếm thấy ở giai đoạn thanh thiếu niên nhưng có thể xảy ra ở một số nhóm bệnh nhân được chọn.
Siêu âm tuyến giáp có tầm quan trọng lớn trong việc đánh giá bệnh nhân cường giáp. Ở bệnh nhân GD, nó cho thấy dòng chảy mạch máu tăng lên khi kiểm tra Doppler ngoài khả năng giảm sinh của tuyến. Lưu lượng mạch có thể là một công cụ có giá trị trong quá trình theo dõi bệnh nhân cường giáp sau này.
Để đánh giá mức độ cường giáp và các chống chỉ định có thể xảy ra với điều trị bằng dược phẩm, tất cả bệnh nhân nên được kiểm tra các xét nghiệm cận lâm sàng sau: công thức máu toàn phần với lam máu, hồ sơ lipid huyết thanh, mức đường huyết, xét nghiệm chức năng gan (aminotransferase, phosphatase kiềm, bilirubin và albumin) và phân tích nước tiểu.
Chẩn đoán rõ ràng dựa trên biểu hiện lâm sàng và đánh giá sinh hóa ban đầu, xét nghiệm chẩn đoán bổ sung được chỉ định. Thử nghiệm này nên bao gồm: đo lường lượng kháng thể thụ thể hormone kích thích tuyến giáp (TSHR) (TRAb), phân tích độ hồi âm tuyến giáp và dòng máu trên siêu âm hoặc xác định mức hấp thụ iốt phóng xạ (RAIU).
Cường giáp rõ ràng được đặc trưng bởi nồng độ TSH giảm và tăng nồng độ của các hormone tuyến giáp tự do, fT4 và fT3. Nguyên nhân của cường giáp được hỗ trợ bởi việc đánh giá TRAb, TPOAb và TgAb trong huyết thanh. Huyết áp, nhịp tim và điện tâm đồ là những đánh giá bổ sung cần được thực hiện.
Vị trí của tuyến giáp trong cơ thể.
Cường giáp có thể bắt chước các vấn đề sức khỏe khác, khiến bác sĩ khó chẩn đoán. Nó cũng có thể gây ra nhiều dấu hiệu và triệu chứng như giảm cân không chủ ý, ngay cả khi cảm giác thèm ăn và lượng thức ăn của bạn giữ nguyên hoặc tăng lên; nhịp tim nhanh – thường hơn 100 nhịp một phút và nhịp tim không đều (loạn nhịp tim); tăng khẩu vị; thường xuyên có cảm giác hồi hộp, lo lắng, đổ mồ hôi; có hiện tượng run nhẹ ở bàn tay và ngón tay; thay đổi trong mô hình kinh nguyệt; tăng nhạy cảm với nhiệt; xuất hiện tuyến giáp mở rộng (bướu cổ); cường giáp cũng gây cho bệnh nhân tình trạng khó ngủ, giấc ngủ không sâu, ngủ không ngon giấc; thường có cảm giác uể oải, mệt mỏi…
Cường giáp là một loại bệnh lý nguy hiểm và đang ngày càng phát triển mạnh, đại đa số bệnh nhân mắc phải căn bệnh này cần điều trị suốt đời. Để giảm thiểu mức độ nghiêm trọng của nó, việc chẩn đoán và điều trị cường giáp là hết sức quan trọng. Do đó, khi nhận thấy bản thân có những triệu chứng, biểu hiện bất thuờng, chúng ta nên nhanh chóng tìm đến sự thăm khám của đội ngũ bác sĩ để thực hiện các phương pháp xét nghiệm tuyến giáp, từ đó sẽ được tư vấn về liệu trình điều trị phù hợp nhất, giảm thiểu rủi ro bệnh cũng như ngăn ngừa những biến chứng có thể xảy ra. Việc phát hiện sớm và điều trị tích cực là cách hiệu quả để bảo vệ cơ thể trước căn bệnh này đồng thời nâng cao sức khoẻ, tinh thần cũng như cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân.
Dược sĩ Tùng Lê
