“Kem chống nắng” là cụm từ quá quen thuộc trong việc bảo vệ làn da dưới tác hại của ánh nắng mặt trời. Không có gì phải bàn cãi khi khẳng định rằng ánh nắng có nhiều tác động xấu đến làn da, ảnh hưởng tới sức khỏe con người không đơn giản chỉ là sạm da, cháy nắng mà còn nguy hiểm hơn là sốc nhiệt, kiệt sức, ung thư da và một loạt các bệnh liên quan khác. Vì vậy, để có thể ngăn chặn sự suy yếu của làn da, cách tuyệt vời nhất nên sử dụng đó chính là kem chống nắng. Việc thoa kem chống nắng mỗi ngày sẽ tạo nên tấm khiêng vững chắc che chắn làn da vốn mỏng manh, chăm sóc và cải thiện làn da khỏe mạnh, rạng rỡ hơn từng ngày.
Tại Canada, hơn 80.000 trường hợp ung thư da được chẩn đoán hàng năm. Nguyên do tiếp xúc với bức xạ tia cực tím được ước tính có liên quan đến 80% – 90% ca ung thư da, việc sử dụng kem chống nắng – ngăn chặn bức xạ tia cực tím – được khuyến khích như một phương tiện quan trọng để ngăn ngừa ung thư da, cũng như cháy nắng và chụp ảnh da. Sử dụng kem chống nắng đã được chứng minh làm giảm tỷ lệ mắc cả ung thư da hắc sắc tố và ung thư da không phải tế bào hắc sắc tố. Cả Hiệp hội Da liễu Canada và Học viện Da liễu Hoa Kỳ đều khuyến cáo sử dụng kem chống nắng để ngăn ngừa ung thư da. Kem chống nắng là một thành phần không ngừng phát triển trong phòng điều trị của bác sĩ da liễu.
(Kem chống nắng)
Khi cơ thể tiếp xúc với ánh sáng mặt trời liên tục và kéo dài trong thời gian ngắn có thể làm da bị cháy nắng và nếu tiếp xúc liên tục trong thời gian dài thì có nguy cơ cao dẫn đến ung thư da. Cường độ bức xạ cực tím (tia UV) từ ánh nắng mặt trời gây hại cho sức khỏe luôn ở mức cao. Các thành phần hoạt tính sinh học của bức xạ tia cực tím (UV) bao gồm bức xạ UVA và UVB.
UVB có bước sóng từ 290nm đến 320 nm, chịu trách nhiệm cho những thiệt hại nặng nề nhất, tác động trực tiếp đến DNA và protein của tế bào. Chúng liên quan trực tiếp đến hiện tượng cháy nắng và đóng vai trò gây ra bệnh ung thư da. Đây là bức xạ gây tổn thương cấp tính và thiệt hại lâu dài.
Tia UVA có bước sóng dài hơn, từ 320 nm đến 400nm. UVA có mối đe dọa nhiều hơn và thâm nhập sâu hơn UVB. Chúng ảnh hưởng đến mô liên kết bằng cách tạo ra các loại oxy phản ứng, tạo ra sự ức chế miễn dịch sâu sắc. UVA có liên quan đến ngành thuộc da, chụp ảnh, tạo tế bào quang học, nhạy cảm ánh sáng ngoại sinh và nhiều loại biểu bì ánh sáng vô căn (bao gồm cả sự phun trào ánh sáng đa định hình).
Bức xạ tia cực tím mặt trời ở mực nước biển xấp xỉ 95-98% UVA và 2-5% UVB. UVC được hấp thụ hoàn toàn bởi ôzôn ở tầng bình lưu cũng làm suy giảm UVB. Phổ UVR của mặt trời nhất định thay đổi theo góc thiên đỉnh (góc giữa đường vuông góc tưởng tượng và đường từ cơ sở đến mặt trời), phụ thuộc vào thời gian trong ngày, mùa và vĩ độ. Hàm lượng UVB cao nhất được tìm thấy khi mặt trời chiếu trực tiếp trên đầu với đường đi ngắn nhất (ví dụ: buổi trưa, ở đường xích đạo, ở độ cao).
(Phổ ánh sáng)
Trước những tác hại “thầm lặng” của bức xạ cực tím, thì cách tốt nhất là nên sử dụng kem chống nắng như một bước quan trọng để bảo vệ da khỏi các tia có hại từ ánh nắng mặt trời. Kem chống nắng chứa các hợp chất hóa học (hữu cơ) hoặc vật lý (vô cơ) có tác dụng ngăn chặn bức xạ tia cực tím, là ánh sáng có bước sóng ngắn hơn ánh sáng nhìn thấy (được chia thành tia cực tím A [UVA]1, UVA2, tia cực tím B [UVB] và tia cực tím C [UVC ]). Nói chung, bước sóng càng ngắn, thì khả năng bức xạ ánh sáng gây hại sinh học càng lớn. Bộ lọc kem chống nắng hoạt động chống lại bức xạ UVA1, UVA2 và UVB. Các bộ lọc hóa học, chẳng hạn như oxybenzone, avobenzone, octocrylene và ecamsule, là các hợp chất thơm hấp thụ bức xạ tia cực tím cường độ cao, dẫn đến kích thích các trạng thái năng lượng cao hơn. Khi các phân tử này trở về trạng thái cơ bản của chúng, kết quả là chuyển đổi năng lượng đã hấp thụ thành các bước sóng năng lượng thấp hơn, chẳng hạn như bức xạ hồng ngoại (tức là nhiệt).
Các nghiên cứu quan sát đã chỉ ra rằng người tiêu dùng thường bôi kem chống nắng dưới cánh tay, với mức sử dụng tiêu chuẩn nằm trong khoảng từ 20% đến 50% so với lượng sử dụng được khuyến nghị. Tuy nhiên, sử dụng kem chống nắng có SPF cao hơn có thể bù đắp cho tình trạng thâm nách. Ví dụ: khi sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF 50 trong điều kiện thực tế, thì kem chống nắng đó có thể chỉ cung cấp chỉ số SPF 25. Mặc dù trên nhãn sản phẩm thường gợi ý rằng nên thoa kem chống nắng từ 15 đến 30 phút trước khi ra ngoài trời, nhưng trong một nghiên cứu cho thấy khả năng bảo vệ ngay lập tức chống lại bức xạ tia cực tím sau khi thoa kem chống nắng, mặc dù việc bảo vệ sau khi tiếp xúc với nước chưa được kiểm tra. Do đó, có thể thận trọng đợi từ 15 đến 30 phút nếu yêu cầu khả năng chống nước.
(Sử dụng kem chống nắng khi đi biển)
Các nghiên cứu thử nghiệm gần đây đã chỉ ra rằng kem chống nắng duy trì trên da ở mức SPF mong muốn trong 8 giờ sau một lần thoa duy nhất, cho thấy rằng lời khuyên lịch sử là thoa lại kem chống nắng sau mỗi 2-3 giờ không cần thiết phải tuân theo. Tuy nhiên, nên thoa lại khi khả năng kem chống nắng bị trôi đi, chẳng hạn như sau khi đổ mồ hôi, ngâm nước, ma sát từ quần áo và tẩy da chết từ cát. Và nên sử dụng kem chống nắng chống nước khi đi bơi hoặc đổ mồ hôi nhiều là giải pháp tối ưu nhất.
Ánh nắng mặt trời là kẻ thù số một của làn da. Lựa chọn và sử dụng kem chống nắng phù hợp là điều cần thiết, không chỉ mang ý nghĩa làm đẹp mà còn giúp bảo vệ làn da trước tia UV, giúp cải thiện, duy trì một làn da khỏe mạnh, tươi tắn và trẻ trung.
Dược sĩ Tùng Lê.
