Đối với nhiều người trong số chúng ta, việc lắng nghe cũng giống như một phản ứng mang tính bản năng và thường không được chú ý đúng mức. Nói cách khác, ta chỉ nghe để trả lời chứ không nhằm mục đích chia sẻ hay thấu hiểu thông điệp từ người khác. Lâu dài, điều này có thể khiến cho kỹ năng nghe – hiểu dần mất đi vai trò quan trọng vốn có.
Để tạo nên các mối quan hệ chất lượng cùng những cuộc hội thọai có chiều sâu, ‘lắng nghe thấu cảm’ chính là chiếc chìa khóa đáng giá mà con người hiện đại nên luyện tập mỗi ngày.
Lắng nghe thấu cảm là gì?
Lắng nghe thấu cảm (hay empathic listening) có nghĩa là tập trung ghi nhận những cảm xúc của người đối diện, thay vì chỉ chú ý đến nội dung câu chuyện mà họ truyền đạt. Thông qua lắng nghe thấu cảm, bạn sẽ học được cách chú tâm vào những gì mà người khác đang cảm thấy, đồng thời bày tỏ sự khích lệ, động viên và luôn sẵn sàng ủng hộ đối phương.
Sự khác biệt giữa ‘lắng nghe thấu cảm’ và ‘lắng nghe bác bỏ’
Để có thể áp dụng thành công kỹ thuật lắng nghe cảm xúc, bạn cần vượt qua được cách giao tiếp suồng sã thông thường, tránh sa đà vào việc nói về bản thân, trả lời nhát gừng hoặc đưa ra lời khuyên dù không được hỏi. Điều này cũng tương đồng với ‘lắng nghe bác bỏ’ – một thực tế đang xảy ra hàng ngày trong đời sống hiện đại của chúng ta – thể hiện qua khao khát muốn ‘chỉnh sửa’ người nói hoặc đưa ra những lời động viên mang tính độc hại.
Tác dụng của lắng nghe thấu cảm
Có rất nhiều lý do thuyết phục bạn bắt đầu rèn luyện kỹ năng thấu cảm cũng như áp dụng nó vào thực tế cuộc sống. Cụ thể:
– Tăng cường khả năng chú tâm và nắm bắt nội dung câu chuyện, từ đó đưa ra những phản ứng (lời nói, biểu cảm và hành vi) phù hợp với từng tình huống
– Biểu lộ thái độ tôn trọng, chân thành và cảm thông, qua đó gia tăng niềm tin cũng như sự gắn kết với đối phương
– Giảm bớt sự hiện diện và ảnh hưởng của các thiên kiến cá nhân
– Nâng cao trí thông minh cảm xúc
Lắng nghe thấu cảm giúp quá trình giao tiếp hiệu quả hơn
Những gợi ý giúp rèn luyện và tăng cường khả năng lắng nghe thấu cảm
Trở thành người lắng nghe thông minh là một quá trình rèn luyện nghiêm túc, đòi hỏi sự tập trung và nỗ lực nhất định ở mỗi người. Một số bí quyết giúp bạn học hỏi cũng như áp dụng thành công kỹ thuật này vào quá trình giao tiếp thường ngày chính là:
– Lựa chọn hoặc xây dựng một không gian thoải mái và thuận tiện cho tiến trình giao tiếp
– Định hình không khí của buổi nói chuyện bằng những hành động nhỏ như không dùng điện thoại và laptop, hít thở sâu và nhẹ nhàng,…
– Thực hành lắng nghe không phán xét, không chỉnh sửa hoặc áp đặt định kiến, quan điểm của mình lên đối phương
– Đặt câu hỏi để xác nhận lại tình huống, cách hiểu của bản thân cũng như giúp đối phương có cơ hội trình bày và nhìn nhận những khía cạnh khác của câu chuyện ( Ví dụ như : “Theo như tôi hiểu thì tình huống này có nghĩa là…”)
Chủ động xác nhận lại nội dung giao tiếp bằng những câu hỏi mở hoặc lời tóm tắt
– Chánh niệm trong suốt quá trình giao tiếp, đảm bảo sự lắng nghe diễn ra liền mạch và trong một tâm thế sẵn sàng từ hai phía
– Chú ý đến biểu cảm và cử chỉ của đối phương nhằm điều chỉnh hành vi cho phù hợp
– Thể hiện sự quan tâm và tiếp nhận chân thành thông qua ngôn ngữ hình thể (ngồi thẳng lưng, mắt nhìn thẳng, gật đầu khi cần thiết, mở và thả lòng hai cánh tay,…)
– Kiên nhẫn lắng nghe và không cố gắng lấp đầy những khoảng im lặng xảy đến giữa chừng
– Công nhận những cảm xúc của đối phương thay vì xem nhẹ hoặc bác bỏ
– Xem bản thân như một tấm gương phản chiếu giúp người đối diện nhìn lại toàn bộ vấn đề bằng cách tóm tắt lại câu chuyện (Ví dụ như nói:‘Dường như bạn đang cảm thấy ấm ức lắm đúng không?’)
– Trấn an người khác bằng sự hiện diện và lắng nghe thay vì đưa ra lời khuyên không cần thiết
Trấn an đối phương bằng sự lắng nghe tích cực thay vì đưa ra lời khuyên
Khi nhịp sống hiện đại ngày càng tăng tốc, việc ngồi xuống và lắng nghe lẫn nhau đang dần trở thành một thử thách lớn, làm dày thêm ‘bức tường’ ngăn cách mọi người với nhau. Do đó, việc chủ động rèn luyện kỹ năng lắng nghe thấu cảm là một hành động hết sức cần thiết, tác động mạnh mẽ đến những kết nối quan trọng mà chúng ta sở hữu trong suốt cuộc đời. Hãy bớt chút thời gian cùng mình, chúng ta luyện tập kỹ năng này nhé.
Huyền Long
