Sốt xuất huyết, một căn bệnh rất lâu đời, đã tái phát trong 20 năm qua với sự phân bố địa lý mở rộng của cả virus và vật trung gian truyền bệnh là muỗi, sự gia tăng hoạt động của dịch bệnh, sự phát triển của bệnh dịch huyết thanh (sự lưu hành của nhiều loại huyết thanh) và sự xuất hiện của bệnh sốt xuất huyết ở các vùng địa lý mới. Năm 1998, bệnh do muỗi truyền này là bệnh truyền nhiễm nhiệt đới quan trọng nhất sau bệnh sốt rét, ước tính có khoảng 100 triệu ca mắc sốt xuất huyết, 500.000 ca sốt xuất huyết Dengue và 25.000 ca tử vong hàng năm. Nguyên nhân dẫn đến sự bùng phát và bùng phát của bệnh sốt xuất huyết Dengue trong những năm suy tàn của thế kỷ 20 là rất phức tạp và chưa được hiểu đầy đủ, nhưng những thay đổi về nhân khẩu học, xã hội và cơ sở hạ tầng y tế công cộng trong 30 năm qua đã đóng góp rất nhiều. Một thách thức lớn đối với các quan chức y tế công cộng ở tất cả các khu vực nhiệt đới trên thế giới là nỗ lực và thực hiện các chương trình phòng chống và kiểm soát bền vững nhằm đảo ngược xu hướng bùng phát của bệnh sốt xuất huyết Dengue.
Muỗi vằn – vật trung gian truyền bệnh sốt xuất huyết
Làm thế nào để bạn mắc bệnh sốt xuất huyết?
- Côn trùng đốt: vi rút gây bệnh sốt xuất huyết có thể được truyền qua vết đốt của muỗi cái bị nhiễm thuộc loài Aedes aegypti và ở mức độ thấp hơn là loài Aedes albopictus
- Lây từ mẹ sang con : có thể lây truyền từ mẹ sang con khi mang thai hoặc sinh nở
- Các trường hợp hiếm khi lây truyền qua các sản phẩm máu, hiến tạng và truyền máu
Bệnh sốt xuất huyết được chẩn đoán như thế nào?
Nhiễm trùng sốt xuất huyết có thể được chẩn đoán bằng nhiều cách, tất cả xét nghiệm đều cần lấy mẫu máu. Reverse transcriptase – polymerase chain reaction (RT – PCR) phát hiện trực tiếp virus và là một tiêu chuẩn vàng. Xét nghiệm này có thể được sử dụng trong những ngày đầu tiên sau khi nhiễm trùng. Các xét nghiệm chẩn đoán nhanh cũng có sẵn để kiểm tra một loại protein được sản xuất bởi virus có tên là NS1. Phương pháp huyết thanh học có thể được sử dụng để xác nhận nhiễm trùng gần đây (trong vòng 3 tháng trước) hoặc trong quá khứ.
Xét nghiệm chẩn đoán nhiễm virus sốt xuất huyết
Các phương pháp điều trị bệnh sốt xuất huyết hiện nay là gì?
Không có thuốc kháng vi-rút cụ thể để điều trị bệnh sốt xuất huyết.
Acetaminophen hoặc paracetamol có thể được dùng để kiểm soát cơn đau nhức cơ, và sốt. Nên tránh dùng thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen và aspirin.
Bệnh nhân sốt xuất huyết nhập viện phải được theo dõi chặt chẽ và quản lý lượng nước uống của họ một cách cẩn thận, theo các hướng dẫn nghiêm ngặt. Ở những nước có phát hiện sớm và chăm sóc y tế như vậy, tỷ lệ tử vong do sốt xuất huyết đã giảm xuống dưới 1%.
Thuốc chủng ngừa hiện có được giới hạn cho những người từ 9-45 tuổi đã từng bị nhiễm vi-rút sốt xuất huyết ít nhất một lần trước đó. Một số ứng cử viên vắc xin sốt xuất huyết bổ sung đang được đánh giá.
Việc thiếu các lựa chọn điều trị làm tăng nguy cơ người mắc bệnh sốt xuất huyết nặng, có khả năng gây tử vong.
Các chương trình phòng chống dịch bệnh
Giám sát chủ động.Giám sát dịch bệnh tích cực là một nội dung quan trọng của chương trình phòng chống sốt xuất huyết. Mục tiêu của giám sát phải là cung cấp khả năng cảnh báo hoặc dự đoán sớm về sự lây truyền của dịch, cơ sở lý luận là nếu có thể dự đoán được dịch, chúng có thể được ngăn chặn bằng cách bắt đầu kiểm soát muỗi khẩn cấp. Để dự báo dịch bệnh, cơ quan y tế phải có khả năng giám sát chính xác sự lây truyền vi rút sốt xuất huyết trong cộng đồng và có thể biết bất kỳ lúc nào nơi lây truyền, loại huyết thanh vi rút nào đang lưu hành và loại bệnh nào liên quan đến nhiễm bệnh sốt xuất huyết. Để thực hiện điều này, hệ thống phải hoạt động và dựa trên phòng thí nghiệm.
Hệ thống giám sát hệ thống này chủ động phải có ít nhất ba thành phần đặt trọng tâm vào giai đoạn giữa hoặc trước bệnh dịch. Phần này bao gồm các mạng lưới bác sĩ và phòng khám trọng điểm, hệ thống cảnh báo sử dụng nhân viên y tế cộng đồng và hệ thống bệnh viện trọng điểm. Hệ thống phòng khám và bác sĩ quan trọng và hệ thống cảnh báo được thiết kế để theo dõi virus chứng minh không hiệu quả trong cộng đồng. Hệ thống cảnh báo sốt cũng rất hữu ích cho việc theo dõi các bệnh nhiễm trùng thông thường như bệnh truyền nhiễm, bệnh sốt rét, bệnh hàn, bệnh hàn và bệnh leptospirosis.
Phòng chống bệnh sốt xuất huyết ở việc du lịch
Không có phương pháp hoàn toàn hiệu quả để ngăn ngừa lây nhiễm bệnh sốt xuất huyết ở những du khách đến thăm các khu vực nhiệt đới. Tuy nhiên, nguy cơ lây nhiễm có thể giảm đáng kể khi hiểu được hành vi cơ bản và thói quen kiếm ăn của vật trung gian truyền bệnh và bằng cách thực hiện một số biện pháp phòng ngừa đơn giản để giảm tiếp xúc với vết muỗi truyền nhiễm. Muỗi cái thường hoạt động trong nhà, đỉnh điểm, xuất hiện trong 2 đến 3 giờ sau khi trời sáng và từ 3 đến 4 giờ trước khi đêm xuống. Mặc dù nguy cơ có thể cao hơn những thời điểm này, nhưng điều quan trọng cần nhớ là chúng có thể kiếm ăn trong nhà bất cứ lúc nào trong ngày, cũng như ngoài trời, đặc biệt là vào những ngày u ám. Do đó, các biện pháp phòng bao gồm trong các phòng có màn che hoặc điều hòa nhiệt độ, phun thuốc diệt côn trùng dạng bom vào các phòng để tiêu diệt trưởng thành trong nhà (đặc biệt là trong phòng ngủ) , sử dụng chất xua đuổi có chứa dimethyl-metatoluamide (DEET) trên vùng da tiếp xúc và quần áo bảo hộ mặc định được xử lý bằng một chất xua đuổi.Sự kiểm tra nguy cơ có thể thấp hơn ở các khách sạn hiện đại, có máy lạnh với khu đất được thiết kế cẩn thận và ở các nông thôn.
Dược Sỹ Tùng Lê
